Krzywcza.eu - Dla wszystkich, którzy dobrze wspominają lata spędzone w Krzywczy.

Krajowa Rada Szkolna powołała Szkołę Pospolitą w Krzywczy ustawą z dnia 30 czerwca 1875 roku i utworzyła szkołę jednoklasową obejmującą Krzywczę, Wolę Krzywiecka, Ruszelczyce oraz należące do nich obszary dworskie: Tworzą te miejscowości jeden zakres szkolny i mają  wspólną szkołę w Krzywczy . Na szkołę wydatki maja łożyć: obszar dworski w Krzywczy 7 złotych 46 groszy, w Woli Krzywieckiej 2 zł 99 groszy,  w Ruszelczycach 4 zł 45 gr. Gmina: Krzywcza 39 zł 61 gr., Wola Krzywiecka 22 zł 62 gr, Ruszelczyce 22 zł 85 gr. Do gminy w Krzywczy należy obowiązek zrąbania i dostarczenia do szkoły 5 sągów drzewa miękkiego na opał, który miał wyznaczyć obszar dworski w Krzywczy. Obszar dworski w Krzywczy miał dostarczyć 5 sągów drzewa miękkiego na opał wartości 16 zł. Nauczyciel za roczna pracę w tej szkole miał uposażenie 300 zł .

W szkole jednoklasowej uczyli w 1876 Ludwika Mokrzycka, 1879 Walery Sabiński, 1882 vacat, 1888 kierownik Jędrzej Olszański i nauczyciel nadetatowy Truk Amalja, 1889 kierownik Jędrzej Olszański i Stanisława Czechowska. Do szkoły uczęszczały dzieci wyznania rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i mojżeszowego.

 SZKOŁA DWUKLASOWA

Aby można było założyć szkolę dwuklasową musiały być spełnione pewne warunki, a starania o jej założenie spoczywały w gestii władz gminnych. Szkoła musiała obejmować nauczaniem 438 uczniów z przeciętnym uczęszczaniem 172 uczniów.

Dodatkowo musiano przeprowadzić uzgodnienia między przedstawicielami gminy Krzywcza, Ruszelczyce, Wola Krzywiecka, a Szkolną Radą Krajową w Przemyślu dotyczącą finansowania tego przedsięwzięcia oraz innych spraw (przygotowanie odpowiednich warunków do nauki dla uczniów). Wśród delegatów na te pertraktacje, które odbyły się 17 kwietnia 1892 r. władze gminy w Ruszelczycach upoważniły następujące osoby: Ignacego Czechowskiego, Iwana Wolarza, Jana Wiśniewskiego. Z Krzywczy byli to: Paweł Matykiewicz, Michał Orłowski, Tomasz Kic. Z Woli Krzywieckiej Mikołaj Bogusz, Jan Rostecki, Mikołaj Kopko.

28 października 1892 r. uzgodnienia zostały zatwierdzone przez Radę Szkolną Krajową w Przemyślu. Pismem z 7 XI 1892 r. władze gminne w Krzywczy wystąpiły z oficjalnym pismem do Rady Szkolnej Krajowej o przekształcenie istniejącej szkoły jednoklasowej na dwuklasową. W odpowiedzi Rada Szkolna Krajowa utworzyła w miasteczku szkołę dwuklasową od dnia 1 lutego 1893 r. o jednym nauczycielu kierującym i jednym nauczycielu młodszym. Roczne wynagrodzenie dla nauczyciela kierującego wynosiło 450 zł oraz ekwiwalent na mieszkanie 50 zł rocznie jako dodatek. Młodszy nauczyciel zarabiał rocznie 300 zł i od tej sumy 10% jako dodatek na mieszkanie. Gmina Krzywcza oprócz powyższych obciążeń musiała płacić jeszcze dodatkowo 8 zł rocznie .

Rada Szkolna Krajowa postanowiła gminę i obszar dworski w Ruszelczycach z dniem 1 września 1904 r. wyłączyć ze szkoły dwuklasowej w Krzywczy i utworzyć w Ruszelczycach szkoła jednoklasowa. Świadectwo szkolne z tego okresu.

Szkoła jednoklasowa w Woli Krzywieckiej powstała na mocy rozporządzenia Rady Szkolnej Krajowej w dniu 16 marca 1906 . 1 września 1910 r. kierownik szkoły w Krzywczy Jan Ohley wystąpił z prośbą do Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie o utworzenie klasy nadetatowej oraz aby przydzielić dodatkowy etat dla jeszcze jednego nauczyciela. W tym celu przygotowano dodatkowe pomieszczenie .

Rada Szkolna Krajowa we Lwowie zazwoliła z dniem 1 października 1910 r. na otwarcie jednej klasy nadetatowej w dwuklasowej szkole w Krzywczy

Językiem wykładowym w szkole w Krzywczy był język polski, co potwierdza uchwała Rady Gminy w Krzywczy z dnia 24 stycznia 1910 r., ...aby w szkole 4 klasowej w Krzywczy raz na zawsze był język polski... Uchwałę podpisał przez naczelnika gminy Jan Mierzwa oraz Maksym Orłowski, Paweł Frankowski, Józef Dudziński, Józef Wachor, Salomon Wais, Izaak Rozner, Izaak Waiberges, Jonasz Freifeld.

W okresie funkcjonowania szkoły w okresie autonomii galicyjskiej pracowało wielu nauczycieli. Z zachowanych archiwaliów udało się ocalić od zapomnienia większość z nich. Oto oni: 1876 Ludwika Mokrzycka, 1879 Walery Sabiński, 1882 vacat, 1888 Jędrzej Olszański -kierownik, nauczyciel nadetatowy Truk Amalia, 1889 kierownik Jędrzej Olszański, Stanisława Czechowska, 1893 prow. Porębalska Klementyna, Miarkowski Zygmunt , 1896 Aleksiewicz Jan, Nazarewicz Anna, 1904 Aleksiewicz Jan – kierownik, Krycińska Julia, 1909 Julia Krycińska z Szołdorów - kierowniczka, Westfalewicz Marya, 1910 Jan Ohley kierownik, nauczyciele: Julia Krycińska, Marya Ohly'ówna z Kolassów tymczasowo.

O dobrej pracy szkoły w tym okresie świadczy notka z Kuriera Lwowskiego z roku 1913. Oto ona: Obchód rocznicy konstytucji majowej odbył się w naszem miasteczku 15 czerwca br. Nader uroczyście przy wielkim udziale publiczności miejscowej. Na program złożył się odczyt nauczyciela p. Ohly’ego o „konstytucji 3 – maja”, dalej chór dzieci, deklamacje, chór lwowski i obraz sceniczny „Matka żyje” zakończył żywy obraz, przy odsłonięciu którego odśpiewali zebrani „Z dymem pożarów” i „Jeszcze nie zginęła”.

Gościnnego przyjęcia doznał chór w dworze pp.Joczów, tudzież u pp. Ohlów – Organizacją wieczoru zajął się nauczyciel miejscowy p. Ohly – któremu należy się za to szczere uznanie .

Od 30 X 1913 r. Jan Ohly wraz z żoną został przeniesiony do Babic, gdzie objął funkcję kierownika szkoły, po nim zapewne kierowniczką szkoły została Julia Krycińska. Do szkoły uczęszczały dzieci polskie, ruskie i żydowskie.

W księdze protokołów  zachowały się ciekawe informacje o funkcjonowaniu szkoły.

W latach 1914/15 szkoła z powodu I wojny światowej była nieczynna. W 1915 r. placówka miała stopień dwuklasowy według planu szkoły trzyklasowej. Skład grona pedagogicznego: Julia Krycińska kierownik, Maria Hierowska, Bronisława Żmirówna, ks. Władysław Solecki [proboszcz parafii rzymskokatolickiej] i ks. Jerzy Kruppa [proboszcz parafii grckokatolickiej]  udzielali nauki religii. Uczniowie według obowiązujących przepisów uczestniczyli w porannej mszy św. w kościele katolickim lub w cerkwi w zależności od wyznania. Na nabożeństwo byli doprowadzani i przyprowadzani do szkoły przez nauczycieli [Ta czynność nazywała się inwigilacją].

4 XI 1916 r. w dniu imienin Najjaśniejszego Pana Franciszka Józefa I obyły się uroczystość wg. zarządzania Świętej c.k. Rady Szkolnej Okręgowej. Msza św. w kościele i cerkwi, przystrojenie budynku szkoły flagami i portretem cesarza, życiorys Najmniejszego Pana przedstawiony przez nauczycielkę Marię Hirowską, okolicznościowe wiersze i piosenki. Na zakończenie uczniowie trzykrotnie skandowali: Nasz Najjaśniejszy Monarcha Franciszek Józef I niech żyje.

Na koniec roku szkolnego 1915/1916 r. do szkoły uczęszczało 174 dzieci. Nauka odbywała się w IV stopniach.

Od 1 IX 1916 r. w pracę w szkole rozpoczęła Helena Słupczyńska w miejsce Bronisławy Żmirówny. Uczniowie na Czerwony Krzyż zebrali 19 krajcarów.

23 listopad 1916 r. urządzono uroczystą manifestację z powodu śmierci Najjaśniejszego Pana Franciszka Józefa I. Przystrojono budynek szkoły żałobną flagą, nie śpiewano w szkole świeckich pieśni, odbyły się pogadanki na temat osiągnięć Monarchy, odmawiano w dniu pogrzebu trzykrotnie Wieczne odpoczywanie…

Na styczeń 1917 r. do szkoły uczęszczało 169 dzieci.

28 IV 1917 r. ze względu, że szkoła stosuje się do czasu letniego, a obowiązuje czas zimowy dzieci zostały zwolnione z obowiązku uczestnictwa we mszach św. przed szkołą.

1 września 1917 r. nauczycielka Maria Hirowska została przeniesiona do Krasic rok szkolny szkoła rozpoczęła się w składzie 2 nauczycieli.

Od 15 IX 1917 r. pracę w szkole rozpoczęła Marya Plinkiewicz.

Na Radzie Pedagogicznej Postawiono wniosek, by organizować wycieczki krajoznawcze po najbliższym terenie zaznajamiając się ze stronami świata oraz obserwując przyrodę.

W wyniku hospitacji kierowniczki szkoły Marya Pinkiewicz została pouczona, jak ma się przygotowywać do zajęć i jak je prowadzić, gdyż sposób udzielania nauki był nieprawidłowy, a karność słaba. Wybrano kilka pieśni do nauki w klasach starszych, tak aby były śpiewane w kościele.

Na dzień 26 I 1918 r. do szkoły uczęszczało 177 dzieci.

6 VI 1918 wydalono ze szkoły trzech uczniów za lekceważenie nauczycielstwa i starszych oraz aroganckie zachowanie i gorszący wpływ na inne dzieci. Tak krzywiecka szkoła funkcjonowała w czasie zaborów. Ale Polska po 123 latach niewoli odzyskała niepodległość.

 

Piotr Haszczyn [sierpień 2017]

 

Linki

Blog Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Gmina Krzywcza Facebook - Hobbitówka

Parafia Krzywcza

Hobitówka

strona www

alt alt alt alt alt


 

 

 

 

Łatwy dostęp do innych przedsięwzięć internetowych, które są powiązane z Portalem Krzywcza Trzy Kultury oraz stron związanych z Krzywczą.