Krzywcza - Trzy Kultury - Kirkut

Cmentarz żydowski w Krzywczy - KIRKUT

Boże pełen miłosierdzia, który mieszkasz na wysokościach, znajdź właściwy odpoczynek pod skrzydłami Twojej Obecności, na poziomach świętości i czystości, świecących jak blask sklepienia niebieskiego, dla dusz które odeszły do swojego świata (...)

Cmentarz żydowski - Kirkut znajduje się poniżej zabudowań p. Micek na skraju północnej części miejscowości. Został on założony prawdopodobnie w XVIII w. lub jeszcze wcześniej. W chwili obecnej (2010 r.) cmentarz jest odkrzaczony. Dostęp jest bardzo utrudniony. Nie ma wyznaczonego wejścia, bramy lub ścieżki.

Użytkowany do II wojny światowej. Kamienne maceby nagrobne zostały w większości zniszczone. Część z nich posłużyła jako budulec fundamentów Szkoły Podstawowej (Górnej) w czasie okupacji niemieckiej. W 1997 można było zidentyfikować 18 grobów. Zachowały się fragmenty 8 płyt nagrobnych z widocznymi śladami złamania. Także można zobaczyć w chwili obecnej 11 maceb wolnostojących rozrzuconych po całym cmentarzu, przeważnie w złym stanie. Zachowały się fragmenty ornamentów, 5 z nich jest w stanie dobrym, co umożliwia odczytanie niektórych inskrypcji. Najstarsza tablica pochodzi z roku 1817.

Na uwagę zasługuje obiekt znajdujący się mniej więcej na środku cmentarza. Jest to kwadrat o bokach 4.20 z murkiem z kamieni polnych. Szerokość murka 40 cm. Wysokość niejednolita w najniższym punkcie 40 cm w najwyższym ok. 1 m. Prawdopodobnie był to ohel - grobowiec najbogatszej rodziny.

W sierpniu 1942 Niemcy rozstrzelali tu grupę ok. 14 żydów z okolic Kańczugi, również kilku z Krzywczy. Inne źródła podają, że było to w 1943 r. a ilość rozstrzelanych wynosiła 11. (Trzy powyższe fotografie wykonano w 2010 r. - fot. Rafał Włodek, dwie poniższe pochodzą z roku 1997 - fot. Piotr Haszczyn).