Cmentarz żydowski w Krzywczy - KIRKUT

Boże pełen miłosierdzia, który mieszkasz na wysokościach, znajdź właściwy odpoczynek pod skrzydłami Twojej Obecności, na poziomach świętości i czystości, świecących jak blask sklepienia niebieskiego, dla dusz które odeszły do swojego świata (...)
 

Cmentarz żydowski - Kirkut znajduje się poniżej zabudowań p. Micek na skraju północnej części miejscowości. Został on założony na początku w XIX w. lub. W chwili obecnej (2010 r.) cmentarz jest odkrzaczony. Dostęp jest bardzo utrudniony. Nie ma wyznaczonego wejścia, bramy lub ścieżki.

Użytkowany do II wojny światowej. Kamienne maceby nagrobne zostały w większości zniszczone. Część z nich posłużyła jako budulec fundamentów Szkoły Podstawowej (Górnej) w czasie okupacji niemieckiej. W 1997 można było zidentyfikować 18 grobów. Zachowały się fragmenty 8 płyt nagrobnych z widocznymi śladami złamania. Także można zobaczyć w chwili obecnej 11 maceb wolnostojących rozrzuconych po całym cmentarzu, przeważnie w złym stanie. Zachowały się fragmenty ornamentów, 5 z nich jest w stanie dobrym, co umożliwia odczytanie niektórych inskrypcji. Najstarsza tablica pochodzi z roku 1817.

Na uwagę zasługuje obiekt znajdujący się mniej więcej na środku cmentarza. Jest to kwadrat o bokach 4.20 z murkiem z kamieni polnych. Szerokość murka 40 cm. Wysokość niejednolita w najniższym punkcie 40 cm w najwyższym ok. 1 m. Prawdopodobnie był to ohel - grobowiec najbogatszej rodziny.

Życie dopisało dlasze strofy historii krzywieckiego Kirkutu.

23 sierpnia 2019 r. odwiedzili Krzywczę panowie Liberman i Ferenc przedstawiciele Heiritage Fundation. Fundacja planuje sfinansować budowę ogrodzenia cmentarza żydowskie oraz renowację macew.

Plany z ubiegłego roku zostały zrealizowane 15 czerwca 2020 r. W tym dniu rozpoczęły się prace przy ogrodzeniu żydowskiego cmentarza. Prace były finansowane przez fundację The Heritage Foundation for Preservation of Jewish Cemeteries, a wykonawcą firma spod Kielc. Prace są możliwe dzięki zaangażowaniu Elimecha Frieda z Brooklynu. W finansowanie przedsięwzięcia zaangażowana była również Laurie Margolies, która mieszka w Maryland. Ogrodzeni zostało wykonane z płyt betonowych, a prace zakończono po kilku dniach. Nie wykonano całości prac, pozostała do ogrodzenia północna część cmentarza, gdzie są problemy z wyznaczeniem drogi. Przy scalania gruntów droga została wyznaczana wewnątrz cmentarza. Niestety zewnętrzna części ogrodzenia budzi mieszane odczucia estetyczne. Betonowe fragmenty zostały ceglanym wzorem skierowana do wewnątrz cmentarza, a płaska bez wzoru do zewnątrz.

Prace z ramienia fundacji nadzorowała Smil Szabo węgierski Żyd. On też wykonał badania odkrywkowe w ruinach ohelu. Znalazł on tam przy zachodnie ścianie dwie ułamane macewy. Wydobył też kilka fragmentów macew. Na jednym z nich zachował się napis w języku idisz, że pochodzi on z nagrobka kobiety. Z innych informacji wynika, że w ohelu znajdują się nagrobki Davida Shifa [krzywieckiego rabina], jego żony oraz następnych rabinów Abrahama i Davida Gallerów. Ohel został prawdopodobnie wybudowany po śmierci Gallerów po roku 1898. Wtedy to nagrobki zostały obmurowane kaplicą. Planowane są dalsze prace przy odbudowie ohelu i jego rekonstrukcja.

Trwają prace nad rewitalizacją krzywieckiego kirkutu [Cmentarza żydowskiego]. W bieżącym roku zakończenie wykonania muru nie było możliwe ze względu na nieuregulowane sprawy własnościowe. Obecnie ekipa węgierska pod nadzorem Smila Szabo wyszukuje i ponownie ustawia macewy, które ukryte są nieraz głęboko w ziemi. Semil za pomocą różyczki wyszukuje doły globowe tak, by ustawić je zgodnie z istniejącym wcześniej porządkiem. Ustawiono już kilkadziesiąt mace w kilku rzędach. Szkoda, że tylko na nielicznych zachowały się napisy i inskrypcje. Wybierana jest również ziemia z istniejących ruin ohelu, odkładane są części macew z ornamentami i napisami. Ohel zostanie odbudowany. Prace są finansowane przez fundację The Heritage Foundation for Preservation of Jewish Cemeteries. <<Fotorelacja>>

Cmentarz żydowski w Krzywczy 1 XI 2021

Krzywiecki Kirkut już nie wygląda tak samo. Z ziemi wydobyto kilkadziesiąt mace, które na nowo zostały ustawione. Możemy przekonać się o tym oglądając poniższe zdjęcia i film.

Zdjęcia kirkutu 2022 <<KLIKNIJ>>

Fim pt. Kawałki historii. Kawałki elementów dekoracyjnych z rozbitych macew wydobytych z ohelu Rabinów Shifta i Gallera w Krzywczy. <<KLIKNIJ>>

Nowe oblicze krzywieckiego kirkutu - a to jeszcze nie koniec zmian Film

Piotr Haszczyn [ aktualizacja marzec 2022]

Materiały archiwalne krzywieckiego kirkutu  w linku Galeria KLIKNIJ

Poniżej macewa z grobu kobiety o imieniu Ester.