Krzywcza.eu - Dla wszystkich, którzy dobrze wspominają lata spędzone w Krzywczy.

Krzywcza to miejscowość zamieszkała przez człowieka od ponad 4,5 tysiąca lat. Przez setki lat istniała osada na wyspie w rozlewiskach Sanu, którą zamieszkiwały rozmaite ludy. Około roku 1397 lokowano na wyższych suchszych terenach miasteczko, gdzie w 1398 r. powstała parafia rzymskokatolicka. Przy niej zapewne istniało szkolnictwo parafialne lecz na ten temat nie zachowały się żadne źródła.

Dopiero w 1764 r. wzmiankowana jest szkoła grekokatolicka, a pierwsza informacja o szkole prowadzonej przy kościele pochodzi z roku 1825. Jednak jak wynika z następnych informacji powstanie jej należy określać minimum na kilkanaście lat wcześniej, gdyż już w 1825 r. dwór i mieszczanie wymawiali się od płacenia należności za prowadzenie szkoły. Naukę prowadził ks. proboszcz Józef Bednarski, a jego pomocnikiem był organista Sebastian Frankowski. W roku 1825 uczęszczało do szkoły 18 dzieci obojga płci.

W roku 1829 Józef Benedykt Pawlikowski w testamencie zapisał klucz krzywiecki swojej córce Teofili z obowiązkiem wybudowania cerkwi i dzwonnicy przy kościele, szkoły i domu dla nauczyciela oraz płacenie temu ostatniemu 50 zł rocznie.

Do roku 1839 nauczycielem był Sebastian Frankowski jednocześnie organista, a od roku 1842 do 1872 r. naukę prowadził Franciszek Kokoszyński równocześnie organista, który otrzymywał pensji 20 florenów rocznie. W 1844 r. uczęszczało do szkoły 33 uczniów i 17 uczących się drugi rok.

30 czerwca 1875 roku Krajowa Rada Szkolna powołała jednoklasową Szkołę Pospolitą w Krzywczy obejmującą Krzywczę, Wolę Krzywiecka, Ruszelczyce oraz należące do nich obszary dworskie. Do szkoły uczęszczały dzieci wyznania rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i mojżeszowego.

1 lutego 1893 r. Krajowa Rada Szkolna utworzyła w miasteczku szkołę dwuklasową o jednym nauczycielu kierującym i jednym nauczycielu młodszym, a z dniem 1 października 1910 r. zezwoliła na otwarcie jednej klasy nadetatowej.

Językiem wykładowym w szkole w Krzywczy był język polski. W okresie autonomii galicyjskiej nauczaniem dzieci zajmowali się: w 1876 Ludwika Mokrzycka, 1879 Walery Sabiński, 1888 Jędrzej Olszański –kierownik i Amalia Truk nauczyciel nadetatowy, 1889 kierownik Jędrzej Olszański, Stanisława Czechowska, 1893 prow. KlementynPorębalska a, Zygmunt Miarkowski, 1896 Jan Aleksiewicz, Anna Nazarewicz, 1904 Jan Aleksiewicz – kierownik, Julia Krycińska, 1909 Julia Krycińska - kierowniczka, Marya Westfalewicz, 1910 Jan Ohley kierownik, nauczyciele: Julia Krycińska z Szołdorów, Marya Ohly'ówna z Kolassów.

W 1915 r. placówka miała stopień dwuklasowy według planu szkoły trzyklasowej. Skład grona pedagogicznego: Julia Krycińska kierownik, Maria Hierowska, Bronisława Żmirówna, ks. Władysław Solecki. [proboszcz parafii rzymskokatolickiej] i ks. Jerzy Kruppa [proboszcz parafii grckokatolickiej]  udzielali nauki religii. W styczniu 1917 r. do szkoły uczęszczało 169 dzieci.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości szkoła funkcjonowała organizacyjnie prawie bez zmian. Skład personalny w pierwszych latach niepodległości przedstawiał się następująco: Julia Krycińska – kierownik, Helena Słupczyńska, Marya Hirowska. Na dzień 24 I 1920 r. do szkoły uczęszczało 169 dzieci na IV stopnie. W 1922 r. nauka odbywa się w VII rocznikach. Do szkoły uczęszczają dzieci polskie 77, ruskie 37 i żydowskie 41 razem 155 dzieci. Przy wchodzeniu i wychodzeniu z klasy dzieci katolickie używają zwrotu Nich będzie pochwalony Jezus Chrystus, izraelickie Nich będzie pochwalony Bóg.

Od 5 X 1931 r. obowiązki kierownika pełniłą Bronisława Rydz w miejsce Julii Krycińskiej, która odeszła na emeryturę. Nauczyciele Zofia Armatys, s. Aniela Marta Burówna.

fot. Szkoła Podstawowa w Krzywczy ok. 1928 r. W środku nauczycielki: od lewej Julia Krycińska, s. Aniela Strömich, Bronisława Rydzówna.

8 X 1937 r. pracę rozpoczął Wilhelm Hetper, który prowadził chór i kółko dramatyczne. W każdym oddziale istniały samorządy klasowe. Każda klasa w innym budynku.

13 IX 1939 r. Krzywczę zajęli Niemcy. Zapewne tak jak w Babicach zgodnie z rozporządzeniem władz niemieckich otworzono szkolę 20 XI 1939 r. Kadrę pedagogiczną stanowili przedwojenni nauczyciele Bronisława Rydz i siostra Aniela Burówna, która w 1940 r. została przez władze usunięta ze szkoły. W jej miejsce pracę rozpoczęła Matylda Rydz. Religi uczył ks. Władysław Solecki następnie Ks. Edward Brodowicz. Tajnym nauczaniem zajmowała się Bronisława Rydz.

Krzywcza została wyzwolona w lipcu 1944 r., ale pierwsze wzmianki o szkolnictwie są z 1945 r. Od 4 IX 1945 kierownikiem jest Wilhelm Hetper, nauczycielami Matylda Rydz i s. Aniela Burówna. Klasy szkolne mieściły się w budynku zbudowanym podczas wojny, we dworze, następnie również w opuszczonej plebanii greckokatolickiej.

18 XII 1951 szkoła organizacyjnie była VII klasowa. Skład grona Aleksander Szewczyk kierownik, nauczyciele Anna Philip, s. Aniela Burówna, Stanisława Szewczyk. Liczba uczniów 145. W roku 1955 kierownikiem szkoły zostaje Marian Kielar.

Od rok 1961 kierował szkołą Józef Kotuła wraz z nim pracę podejmuje jego żona Natalia. Dobrze w tym okresie układa się współpraca z Radą Rodziców, której przewodniczy miejscowy felczer Mieczysław Surowiecki

Od 1 IX 1965 r. kierownikiem szkoły został Stanisław Kocyło. Był to również rok reformy szkolnictwa. Naukę w Szkole Podstawowej wydłużono do ośmiu lat. Około roku 1967 przebudowano budynek gospodarczy zyskując dwie klasy dla Szkoły Przysposobienia Rolniczego. Wyremontowano istniejący za nim budynek adaptując na ubikacje i pomieszczenie na opał. W roku 1969 wykonano generalny remont budynku głównego oraz mieszkania dla kierownika szkoły.

W latach 1945-89 naukę religii prowadził przede wszystkim ks. Stanisław Lorenc, następnie również księża wikarzy. Nauka była prowadzona w szkole do roku 1956. Wtedy władze zakazały nauczania religii w szkole. Jej nauka odbywała się w salce katechetycznej na plebanii oraz w kościele.

W 1999 r. weszła reforma oświaty. Powstały gimnazja. Dyrektor szkoły Stanisław Kocyło skorzystał z urlopu dla poratowania zdrowia i po jego zakończeniu odszedł na emeryturę. Jego obowiązki w roku szkolnym 1999/2000 pełniła Aurelia Kocyło. Od 1 IX 2000 r. dyrektorem szkoły zostaje Barbara Stodolak. W tym okresie wykonano centralne ogrzewanie, wymieniono okna i drzwi, wykonano remont instalacji elektrycznej, wymieniono poszycie dachowe na blacho dachówkę, remont przewodów kominowych, wykonano wewnętrzne toalety, wykonano nową pracownię komputerową. Pełniła swoje obowiązki do 31 VIII 2014 r. kiedy organizacyjnie szkoła została przeniesiona do budynku Gimnazjum i powstał Zespół Szkół w Krzywczy.

W swej historii krzywiecka szkoła mieściła się w kilku budynkach. Zapewne podczas szkolnictwa parafialnego nauka odbywała się w pomieszczeniu na organistówce, a podczas nauki niedzielnej w kościele.

W momencie powstania Szkoły Jednoklasowej zbudowano budynek szkolny w północnej pierzei rynku. W okresie międzywojennym był on za mały dlatego wynajmowano klasy. Na jego miejscu w 1940 r. wybudowano nowy budynek użytkowany do 2000 r.

Około roku 1946 Rada Gminny postanowiła przeznaczyć na szkołę działkę i budynki po plebanii greckokatolickiej, gdzie szkoła funkcjonowała do 2014r.

W roku 1989 wybudowano fundamenty pod nową szkołę. W stanie surowym budynek stał kilkanaście lat. Reforma oświaty wymusiła na Gminie przyspieszenie prac i ostatecznie obiekt przeznaczono na Gimnazjum. Początkowo w gminie Krzywcza, w związku z brakiem odpowiedniego budynku, pierwsze klasy gimnazjalne uczyły się w okolicznych szkołach podstawowych. W Krzywczy Gimnazjum zajmowało dwie klasy w tzw. górnym budynku.

Z dniem 1 września 2000 roku oddano nowo wybudowany budynek, gdzie edukację rozpoczęło ok. 200 uczniów ze wszystkich miejscowości Gminy Krzywcza, którzy byli dowożeni do szkoły autobusami.

Dyrektorem Publicznego Gimnazjum został Zygmunt Sobol, który od początku tworzy szkołę przyjazną uczniom. Od 2006 roku gimnazjaliści korzystają z nowoczesnej hali sportowej. Gimnazjum zapewnia uczniom szeroką ofertę edukacyjną – naukę języka angielskiego i niemieckiego. Uczniowie biorą udział w licznych projektach, akademiach, wycieczkach i wyjazdach oraz osiągają liczne sukcesy w olimpiadach przedmiotowych oraz  zawodach sportowych.

Z dniem 31 VIII 2014 r. Zygmunt Sobol odchodzi na emeryturę, a dyrektorem Zespołu Szkół zostaje Elżbieta Urban. W roku szkolnym 2016/17 w wyniku reformy edukacji wygaszane są gimnazja w ich miejsce powstaje VIII klasowa Szkoła Podstawowa.

W czasie istnienia szkoły w Krzywczy jej mury opuściło kilka tysięcy absolwentów, którzy podczas dalszej edukacji uzyskiwali tytuły profesora, doktora, inżyniera, magistra. Zostali adwokatami, lekarzami, dentystami, nauczycielami, księżmi, siostrami zakonnymi oraz uzyskiwali kwalifikacje w dziesiątkach zawodów zajmując stanowiska kierownicze i dobrze służąc Polsce. Z imienia chciałbym wymienić absolwentów: Jana Pawła Gawlika i Władysława Górala

Jan Paweł Gawlik

Jan Paweł Gawlik” (1924-2017) dramaturg, reżyser, krytyk teatralny i publicysta. W życiu zawodowym związany był z krakowskimi teatrami: Teatrem Rozmaitości (obecnie Bagatela), Narodowym Starym Teatrem i Teatrem im. Juliusza Słowackiego. Przyjaciel Wisławy Szymborskiej. Wspomina Jako „panicz’, ale na równych demokratycznych zasadach, uczęszczałem niekiedy do krzywieckiej uczelni i poddawałem się słodyczy i magii siostry Marty, a obserwując z boku całe to paroosobowe zakonne i plebanianne towarzystwo mogłem stwierdzić – a teraz zaświadczyć – jak jednak przyzwoita to była służba. Ile było w tym skromności, dobroci i pracy „od podstaw”.

Władysław Góral

Prof. Dr hab. Władysław Góral urodził się 23 października 1938 r. w Jeresie [Łotwa], gdzie przed wojną wyjechali jego rodzice na prace kontraktową. Do Szkoły Podstawowej chodził w Krzywczy w latach 1947-1954. I jak sam wspomina tu zaczęła się jego kariera naukowa. Tak Rada Pedagogiczna w 1954 r. charakteryzuje ucznia Krzywieckiej podstawówki W klasie szóstej wyróżniali się wybitnie dwaj uczniowie Góral Władysław uczeń najlepszy, nie tylko w klasie, ale w całej szkole, posiadający wiadomości bardzo dobre z każdego przedmiotu, oczytany, interesujący się wydarzeniami w świecie (…). Liceum ukończył w Dubiecku w latach 1954-1958 zaś studia na Wydziale matematyki Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego ze specjalnością astronomia. Stopień doktora nauk technicznych w 1971 r. stopień doktora habilitowanego w 1993 r., profesora 1998. Obecnie na emeryturze. Autor ponad 80 publikacji i opracowań.

Na koniec chciałbym poinformować, że i ja jestem absolwentem krzywieckiej podstawówki. 

 

Piotr Haszczyn  [sierpień 2017]

Powyższy tekst został przygotowany na uroczystośc nadania imienia 11 Karpackiej Dewizji Piechoty i sztandaru Szkole Podstawowej w Krzywczy.

Zapis dźwiękowy:

 

zrealizowany przez Radio Fara

 

Zdjęcia:

Linki

Blog Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Gmina Krzywcza Facebook - Hobbitówka

Parafia Krzywcza

Hobitówka

strona www

alt alt alt alt alt


 

 

 

 

Łatwy dostęp do innych przedsięwzięć internetowych, które są powiązane z Portalem Krzywcza Trzy Kultury oraz stron związanych z Krzywczą.