Uncategorised
Krzywieccy Sybiracy
- Szczegóły
Wojciech Benedyk
Michał Chorążykiewicz.
Joanna Kasprowicz.
Franciszka Kopko z domu Frankowska.
Urodzona w Krzywczy. Wyszła za mąż za policjanta, który służył w Stanisławowie. Stamtąd Rosjanie wywieźli ją na Sybir. W wyniku repatriacji po 1945 r. wróciła do Krzywczy, gdzie mieszkała do śmierci w domu tuż za cerkwią w kierunku Ruszelczyc.
Wojciech Sawicki
Michał Sobol i Piotr Orłowski.
Jan Wojtowicz.
Michał Góral.
Maria Majewska I voto Krajewska, II voto Pawłowska.
Urodzona w 1922 r. w Bachowie przysiółek Parcelacja. Obecnie miejsce terytorialnie związane z Ruszelczycami - naprzeciw miejscowości po prawej stronie Sanu. Wraz z matką, bratem, jego żoną i dziećmi została 10 II 1940 r. zabrana przez sowietów i wywieziona na Sybir do miejscowości Krywoi w obłosti Mołotow. Tam wyszła za mąż za Krajewskiego, który został wcielony do I Armii Wojska Polskiego. Brał udział w bitwie pod Lenino. Zginął od kuli snajpera pod Warszawą we wrześniu 1944 r. Maria Krajewska powróciła do polski z 2 letnia córka Janiną i zamieszkała na Woli Krzywickiej. Córka Janina Iwasieczko mieszka obecnie w Krzywczy. [poniżej zdjęcie Marii Pawłowskiej i Janiny Iwasieczko. Fot. P.Haszczyn]
Emil Stadnik.
10 II 1940 r. został wywieziony na Sybir z żoną i córką z przysiółka Parcelacja w Bachowie do miejscowości Krywoi w obłosti Mołotow. Podczas tworzenia się wojska polskiego wstąpił do I Armii WP. Brał udział w bitwie pod Lenino, gdzie został ranny i wzięty przez Niemców do niewoli. Po wojnie wrócił i zamieszkał w Krzywczy, jego żona zmarła na Syberii, a córka szczęśliwie powróciła. Zmarł w 1983 r. pochowany na krzywieckim cmentarzu.
Piotr Haszczyn
Biogramy żołnierzy 11 KDP
- Szczegóły
Józef Biss urodził się 24 lipca 1913 r we Lwowie, w rodzinie Stanisława i Władysławy z Drzewickich. Ojciec zginął w czasie I wojny światowej. W 1918 r Biss został oddany do sierocińca. Po ukończeniu szkoły handlowej pracował przez pół roku jako subiekt sklepowy, następnie ukończył w 1935 r. seminarium nauczycielskie. Pracę w zawodzie objął dopiero w lutym 1938 r. w szkole powszechnej w Turce koło Kołomyi. Po odbyciu przeszkolenia wojskowego i kursu Szkoły Podchorążych Piechoty 11 KDP w stopniu ppor. rozpoczął służbę jako jeden z dowódców 49 Pułku Strzelców Huculskich. Od 1 września 1939r został skierowany do 53 Pułku Strzelców Kresowych, gdzie oba pułki w składzie 11 Karpackiej Dywizji Piechoty walczyły w Armii Karpaty. Pułki te składające się z zmobilizowanych na Kresach polsko-ukraińskich obywateli II Rzeczypospolitej szczególnie zasłużyły się w obronie ziem położonych w dolinie San.
Biss dostał się do niewoli niemieckiej podczas krwawych walk pod Lwowem, z której wkrótce zbiegł. Przebywał następnie w miejscowości Święty Józef pod Kołomyją. Podjął na nowo pracę nauczyciela. Od listopada 1940 r. działał w ZWZ oraz organizował przerzuty do Rumunii. W 1943 r. mianowany na stanowisko zastępcy, następnie komendanta rejonu wiejskiego Dzielnicy Zachodniej - rejonu VI Janów przybierając ps. "Wacław". Ze względu na aresztowania oraz rozbicie oddziałów leśnych AK w Janowskich lasach w połowie kwietnia 1944 r. Biss zlikwidował Rejon i opuścił Janów.
W maju wyznaczono go na dowódcę nowo organizowanego oddziału leśnego - 1. kompanii 26. pp AK. Oddział tworzyli ochotnicy z Dzielnicy Zachodniej, a przede wszystkim z rejonu wiejskiego V Dzielnicy - Zimna Woda - miejscowości podlwowskiej położonej na zachód od Lwowa .
W czasie "Burzy" ppor. "Wacław" przystąpił do akcji dywersyjnej atakując wycofujące się oddziały niemieckie na szosach Lwów - Stryj i Lwów - Szczerzec oraz tocząc walki z Ukraińcami aż do wkroczenia wojsk sowieckich. W lipcu 1944 r. ppor. Biss zostaje przez płk. Filipkowskiego przedstawiony do awansu na porucznika.
29 V 1945 r. został aresztowany przez oddziały NKWD. Był więziony w Rzeszowie i kilkakrotnie skazany na kare więzienia. W 1992 roku wyrok Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie stwierdziły nieważność powyższych orzeczeń.
Władysław Gawdyn służył w 49. Pułku Strzelców Kresowych 11. Karpackiej Dywizji Piechoty. Jako 17 letni młodzieniec zgłosił się na ochotnika do wojska. Służył w 49. Pułku Strzelców Kresowych 11. Karpackiej Dywizji Piechoty i przeszedł z nią szlak bojowy. We wrześniu 1944 roku wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Po zakończeniu wojny nie mógł wrócić do ojczyzny, ponieważ w 1945 roku został skazany na śmierć przez władze radzieckie. Wyrok złagodzono potem do 10 lat więzienia. Jego sercu najbliższe były sprawy związane z wojskiem, kombatantami oraz inwalidami wojennymi. Po wojnie osiadł w Opolu, gdzie chętnie odwiedza szkoły, by tam opowiadać o historii minionych lat. W 2008 r nadano mu honorowe obywatelstwo Opola. Jest jednym z nielicznych żołnierzy 11 KDP, którzy jeszcze żyją.
Karol Hodała (ur. 8 października 1894, Sokołów, powiat Kolbuszowa, zamordowany w kwietniu 1940 w Charkowie) – syn Andrzeja, podpułkownik dyplomowany Wojska Polskiego.
Pełniąc służbę w Oddziale IV Sztabu Głównego WP złożył z wynikiem pozytywnym egzamin do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W latach 1924-1926 był słuchaczem Kursu Normalnego W.S.Woj. po ukończeniu, którego uzyskał dyplom naukowy oficera Sztabu Generalnego.
Następnie pełnił służbę w Oddziale I SG WP na stanowisku szefa wydziału. W czerwcu 1936 razem z ppłk dypl. Mieczysławem Sulisławskim i ppłk dypl. Stanisławem Sadowskim powołany został do składu specjalnej ekipy pod kierownictwem płk dypl. Jana Jagmin-Sadowskiego, która na podstawie wytycznych szefa SG WP, gen. bryg. Wacława Stachiewicza, jego zastępcy, gen. bryg. Tadeusza Malinowskiego lub szefa Oddziału I, płk dypl. Józefa Wiatra opracowywała oddzielne referaty, dotyczące rozbudowy poszczególnych działów wojska lub rodzajów broni. Opracowane referaty były podstawą sześcioletniego planu rozbudowy i modernizacji WP (1936-1942).
Później przeniesiony został do Bydgoszczy na stanowisko dyrektora nauk Szkoły Podchorążych dla Podoficerów. Był wówczas podwładnym i najbliższym współpracownikiem ówczesnego komendanta szkoły, płk dypl. Stefana Kosseckiego, z którym studiował w W.S.Woj. W latach 1936-1938 był komendantem Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w twierdzy modlińskiej.
W kampanii wrześniowej 1939 dowodził 49 Huculskim Pułkiem Strzelców, wchodzącym w skład 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. Dowódca dywizji, płk dypl. Bronisław Prugar-Ketling we wniosku odznaczeniowym przekazanym Naczelnemu Wodzowi, gen. Władysławowi Sikorskiemu tak uzasadnił nadanie ppłk dypl. Karolowi Hodała Krzyża VM IV klasy: "Cały ciężar walki 11 DP i gros odniesionych sukcesów przypada na 49 pp i jego dowódcę. Od początku działań wojennych, do ostatniej chwili przejawia niezwykły zmysł taktyczny, osobistą odwagę i dzielność, które wpływają bardzo dodatnio na pułk, stawiając go w rzędzie najdzielniejszych spośród całej dywizji; wszystkie boje stoczone przez 49 pp pod dowództwem ppłk dypl. Hodały, były zwycięskie dla pułku, a dla Niemców klęską, połączoną z krwawymi stratami. W dn. 15 IX 39 r. w boju na północny wschód od m. Sądowa Wisznia mając przed sobą zgrupowaną wielką jednostkę pancerną niemiecką [Pułk SS "Germania", śmiałym uderzeniem nocnym, otwiera przejście 11 DP w nakazanym kierunku, przyczyniając się do całkowitego zniszczenia zaskoczonych oddziałów niemieckich, niszcząc i paląc około 400 maszyn, czołgów, samochodów pancernych, dział, ciągników i motocykli. Działaniem tym ppłk Hodała, realizuje myśl dowódcy Dywizji, wykazuje niezłomną wolę zwycięstwa i umożliwia sąsiednim oddziałom 38 DP przebicie się i osiągnięcie południowego skraju lasów janowskich. W dn. 18 IX 39 r. w czasie przebijania się pod m. Lelechówka, pomaga bardzo skutecznie grupom wypadowym ppłk Głowackiego, do przejścia przez wieś i opanowania grobli, i swym zręcznym manewrem niszczy przygotowane boczne uderzenie Niemców, kierując osobiście akcją swoich oddziałów. W dn. 19/20 IX 39 r. prowadzi natarcie na m. Hołosko, Lwów. Po morderczym ogniu, który trwał bez przerwy od dn. 19 IX do wieczora 20 IX 39 r., wypiera Niemców na peryferie Lwowa. Nie mając już żadnych oddziałów do prowadzenia dalszego natarcia, resztkami sił utrzymuje zdobyte stanowisko do nocy. W bitwie tej zostaje ranny pociskiem ckm z czołgów npla [nieprzyjaciela] w nogę. Nocą z 20/21 IX 39 r. z grupą oficerów, w której był Pan generał broni Sosnkowski, gen. Łukoski, płk Prugar-Ketling i wielu innych, oraz garstką strzelców przebija się do Lwowa. Po przebiciu się do Lwowa wraca do m. Kołomyja, gdzie po kilku dniach zostaje aresztowany przez bolszewików i wywieziony do Szepietówki. Ppłk Hodała w całej kampanii polsko-niemieckiej wykazał niezwykłe walory dobrego dowódcy bojowego."
Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 mianował go pośmiertnie do stopnia pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Walenty Nowak - dowódca 48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych. Urodził się jako syn Tomasza i Katarzyny 27 stycznia 1895 r. w rodzinie chłopskiej w Malawie, nieopodal Rzeszowa. W 1906 r. rozpoczął naukę w II Gimnazjum w Rzeszowie. Jako uczeń, Walenty należał do Związku Strzeleckiego. Sam brał i dawał przykład swoim młodszym kolegom, takim jak: Leopold Kula i Kazimierz Iranek-Osmecki. Walenty Nowak ukończył Gimnazjum w 1914 roku jako chlubnie uzdolniony i złożył z odznaczeniem egzamin dojrzałości przed Państwową Komisją Egzaminacyjną. 3 sierpnia 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich i walczył w szeregach 1 pułku piechoty, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty, po czym dowodził plutonem do 19 września 1917 roku. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej, w której również jako dowódca plutonu służył do 30 października 1918 roku. Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku stanął w szeregach Wojska Polskiego. Pełnił w nim służbę na coraz wyższych stanowiskach, otrzymywał kolejne awanse na wyższe stopnie wojskowe:
W latach 1932 – 1935 był z-cą dowódcy 52 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Złoczowie, od stycznia 1937 roku dowódcą 48 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Stanisławowie. Dowodząc tym pułkiem, we wrześniu 1939 roku stanął w obronie Ojczyzny i przeszedł z nim szlak bojowy 11 Karpackiej Dywizji Piechoty pod dowództwem Bronisława Prugar-Ketlinga. 11 Karpacka Dywizja Piechoty oceniana jest przez historyków wojskowości jako najbardziej zwarta i zdyscyplinowana jednostka bojowa polskiego czynu zbrojnego we wrześniu 1939 roku.
19 września 1939 roku wzięty pod Lwowem przez Niemców do niewoli i do marca 1945 roku przebywał w obozie jenieckim – Oflag II C Woldenberg (dzisiejszy Dobiegniew). Po okresie niewoli powrócił do kraju gdzie we wrześniu 1945 roku powierzono mu stanowisko komendanta I Oficerskiej Szkoły Piechoty i Kawalerii w Krakowie, a po przeniesieniu uczelni - we Wrocławiu. W lipcu 1947 roku został zdemobilizowany. Jak na generała to dość młodo odszedł z szeregów LWP. Szły lata pięćdziesiąte, czystki w armii, umacnianie sojuszu z ZSRR, a więc tacy od Strzelca i Legionów tracili stanowiska, zajmowane przez nowych dowódców Towarzyszy.
Przestał być komendantem szkoły, poszedł w zapomnienie. Był jakiś czas robotnikiem fizycznym, później przez lata urzędnikiem. Choroba, szpitale. Synowie, Zbigniew i Tadeusz napisali list do MON-u, prosząc o przysłanie należnego ojcu Virtuti, przyznane jeszcze za udział w kampanii 1939 r.
W ministerstwie sprawdzono w aktach. Przyjechał do Krakowa generał Oliwa., przywożąc generałowi Nowakowi oczekiwane przez niego Virtuti. Dekoracja odbyła się w szpitalu. Zmarł po kilku dniach od dekoracji, 18 stycznia 1979 r.
Prugar – Ketling Bronisław urodził się 2 lipca 1891 roku w Trześniowie, podkarpackiej wsi w dawnym województwie Lwowskim, aktualnie Podkarpackim. Ukończył Gimnazjum i Liceum im. Królowej Zofii w Sanoku, a następnie w okresie 1910-1914 Wydział Prawa i Umiejętności Politycznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Działał w organizacjach niepodległościowych młodzieżowych. Przed I wojna światową, jako student prawa, przyjeżdżał do Babic, gdzie czasowo między egzaminami przebywał u stryja. Włączył się do prac społeczno - patriotycznych w miasteczku, amatorskiego zespołu teatralnego, organizacji legionowej, organizacji rocznic narodowych itp. Założył też z chłopców w wieku szkolnym Drużynę Bartoszową, której organizacja i dyscyplina był podobna, jak w oddziałach Legionów Piłsudskiego. Powołany 10 lipca 1914 do armii austriackiej jako d-ca plutonu, a następnie d-ca kompanii walczył w Karpatachi na Wołyniu. Dwukrotnie ranny. W lipcu 1916 roku dostał się do rosyjskiej niewoli. Uciekł z obozu w Zadońsku w grudniu 1917, dotarł do Moskwy i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej (P.O.W).W czerwcu skierowany został do Murmańska. Był jednym z organizatorów polskiego oddziału w ramach alianckich sił zbrojnych chroniących dostawy sprzętu dla rosyjskich wojsk walczących z bolszewikami. 2 lipca wraz gen. Józefem Hallerem odpłynął do Francji. Awansowany do stopnia kapitana jako dowódca III batalionu 2 pułku Strzelców Pieszych walczył na froncie w Wogezach. Został odznaczony Croix de Guerre. Po powrocie do Polski, jako d-ca batalionu w 2 PSP walczyła Wołyniu. 06.08.1920 r. objął stanowisko szefa wydziału operacyjnego IV Armii, która pod bezpośrednim dowództwem Józefa Piłsudskiego uderzyła z nad Wieprza i zadecydowała o zwycięstwie w Bitwie Warszawskiej. Siedemnastego sierpnia 1921 roku mjr Prugar-Ketling po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojennej uzyskał tytuł oficera dyplomowanego. Zaliczono go do grupy A, najzdolniejszych, którym nadano tytuł p.d.S.G. „pełne kwalifikacje na stanowiskach Sztabu Generalnego” Na własną prośbę został skierowany na stanowisko Szefa Sztabu do 2 Dywizji Górskiej w Przemyślu. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego został przeniesiony do Warszawy na stanowisko Szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. Pełnił tę funkcję od 15 października 1935 roku do 15 listopada 1938 roku. Jego działalność na stanowisku szefa Departamentu Piechoty została oceniona bardzo wysoko. W czasie kampanii wrześniowej dowodził 11. Karpacką Dywizją Piechoty, wyróżnił się odwagą i sprawnym dowodzeniem. Zdobył duże uznanie, szacunek i sympatię dowódcy Frontu Południowego gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Na jego wniosek awansowany został z dniem 15 września 1939 do stopnia generała brygady. Bohaterstwo żołnierzy 11. Karpackie Dywizji Piechoty i ich dyscyplina pozwoliła na odnoszenie lokalnych sukcesów np. rozbicia elitarnej jednostki niemieckiej „SS Germania“. Czyny ich były inspiracją dla pisarzy i poetów, którzy poświęcili im swoje książki i wiersze. W okresie walk we Francji wykazał wielkie doświadczenie taktyczne i organizacyjne. Cieszył się dużym autorytetem, uznaniem i zaufaniem francuskich dowódców a szczególnie dowódcy 45 korpusu gen. Macusa Dailla, czego dowodem było czasowe podporządkowanie polskiemu generałowi jednostki dowodzonej przez francuskiego generała. Za działania we Francji został odznaczony złotym Krzyżem Virtuti Militari i komandorią Legii Honorowej. Dwudziestego czerwca 1940 roku po wystrzelaniu amunicji, niepokonana z bronią i sprzętem przekroczyła granice Szwajcarii, wzbudzając wśród obserwujących ją dziennikarzy sympatię, uznanie i podziw. W czasie internowania od 1940 do 1945 roku generał wynegocjował u władz szwajcarski, że w zamian za pracę przy budowie dróg i w gospodarstwach żołnierze będą mogli się uczyć. W ten sposób uzyskano: 2 habilitacje, 123 dyplomy doktora nauk, 455 dyplomów magistra i inżyniera, 185 świadectw ukończenia liceum, 203 dyplomy podchorążych (szkolenie wojskowe), 842 dyplomy ukończenia kursów zawodowych 193 dyplomy ukończenia kursów rzemieślniczych, 1000 świadectw ukończenia szkoły podstawowej. Generał B. Prugar – Ketling powrócił, wraz ze swoimi żołnierzami, do kraju pełen dobrej woli i chęci by włączyć się w odbudowę kraju. Świadomy grożącego niebezpieczeństwa, wybrał życie wśród rodaków, zmuszonych do życia w niechcianym, okrutnym ustroju, narzuconym przez zwycięzców. Dobijała go atmosfera podejrzeń i donosów. Zdawał sobie sprawę, że jest inwigilowany i osaczany. Zmuszany do składania zeznań i wyjaśnień, tracił pogodę ducha i entuzjazm, z jakim wrócił do kraju. Gorycz i stresy potęgowały trawiącą go nieuleczalną chorobę, jaką był rak. Zmarł rankiem 18 lutego 1948 roku w Warszawie. Żył 57 lat. Pochowany został na Wojskowym Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
opracował Piotr Haszczyn
Krzywcza 13 września 1939
- Szczegóły
O świcie 13 IX 1939 r. II wojna światowa dotarła do Krzywczy. Dzień wcześniej oddziały wojskowe rozlokowały się w Babicach, gdzie odbyło się niecodzienne spotkanie ppł. Bronisława Prugara – Ketlinga ze stryjem Wojciechem proboszczem miejscowej parafii. Część oddziałów zakwaterowała się we dworze w Ruszelczycach, gdzie p. Janina Romanowska wraz ze służbą opatrywała odparzone nogi żołnierzy sadłem borsuczym, którego wnet zabrakło. Wśród żołnierzy był również krewny gospodyni major Michał Romanowski, który służył w 11 KDP i walczył w obronie Krzywczy. W późniejszym czasie dostał się do niewoli niemieckiej i zmarł w obozie.Miejscowa ludność od dwóch tygodni słyszała o wojnie, teraz miała odczuć to na własnej skórze.
Żołnierze 11 Karpackiej Dywizji Piechoty wcześnie rano rozpoczęli umacniać swoje pozycje na wzgórzach nad Krzywczą, chodzi tu o miejsca od Kijowa poprzez Babią Rzeką, aż po Pisarki i Sabatową Górę. Działania wojenne i rozlokowanie polskich jednostek zostały szeroko opisane, a co w tym czasie robili mieszkańcy Krzywczy?. Z wielu przekazów ustnych słyszanych od dziecka można przynajmniej spróbować odtworzyć nastroje i zachowania mieszkańców miejscowości.Oddziały polskie zostały ciepło powitane przez miejscową ludność, zaraz też zgodnie z polską gościnnością została zgotowana zupa, którą kilku młodych chłopców zaniosło żołnierzom. Nie jest prawdą, iż w działaniach wojennych brała udział miejscowa ludność, jak wyczytałem w jednym z artykułów umieszczonych w Agorze. Podczas działań wojennych ludność miejscowa chroniła się przede wszystkim w piwnicach. Większa grupa ludzi (szczególnie z Blichu) wraz z ks. proboszczem Władysławem Soleckim schroniła się w prawie 30 metrowym kanale pod szosą w okolicach cmentarza. Wielokrotnie, jako mały chłopak, wysłuchiwałem relację Franciszka Wolańskiego (kościelnego), z tamtych wydarzeń. Wśród osób chroniących się w kanale byli Polacy, Rusini i Żydzi. Ks. Solecki przygotowywał wszystkich na najgorsze: udzielił wszystkim zebranym rozgrzeszenia i przez cały czas pobytu odmawiano modlitwy. Kiedy odmawiano litanię, jeden z ojców pochodzenia żydowskiego mówił do syna, by powtarzał módl się za nami. Ponieważ kanał znajdował się w głębokim jarze trudno było obserwować przebieg bitwy. Jednak pan Franciszek uczestnik I wojny światowej oraz wojny z 1921 r. wyglądał za kanału i wielokrotnie odtwarzał nam małym chłopcom, ministrantom przebieg działań wojennych. Strach towarzyszył wszystkim.
W opowieści p. Pauliny zachował się wielki żal do ojca, który gdy zaczęły się działania wojenne schronił się wchodząc sam do studni dworskiej, a ona wraz z matką i rodzeństwem w wielkim strachu schroniły się w piwnicy. Żal, a jednocześnie wstyd, że ojciec w tej tragicznej chwili zostawił ich samych towarzyszył jej do końca życia.
Inne zachowanie prezentowała starsza kobieta p. Olszańska, która mieszkała kątem Za Rzeką wygnana z domu przez swoje rodzone dzieci. Gdy zaczęły się działania wojenne usiadła na progu domu, w którym mieszkała i mimo wielu namów, przez sąsiadów, aby się schroniła w piwnicy nie skorzystała z tego. W sytuacji, w której zostawiły ją własne dzieci z pewnością nie zależało jej na własnym życiu. Jednak nie było dane jej umrzeć. W działaniach wojennych w tym dniu zginęła jedna osoba i jedna została ranna od wybuch pocisku, spaliło się 5 zabudowań, co było zasługą mądrości prowadzania działań wojennych przez dowódcę 11 KDP płk Bronisława Prugara – Ketlinga. Najbardziej narażeni na działania wojsk byli mieszkańcy tzw. Za Rzeki, nie tylko chronili się w kilku piwnicach przed działaniami wojennymi, ale także słyszeli w pobliżu działania wroga. W rzeźni, która znajdowała się w pobliży wjazdu na Pisarki był zlokalizowany punkt medyczny Niemców. Słyszano także, jak ciężarówki wywoziły rannych i zabitych żołnierzy wroga do szpitala, który był zlokalizowany w budynku Szkoły Podstawowej w Babicach.
Po bitwie słyszałem relację, iż ks. Władysław Solecki udzielał żołnierzom ostatniego namaszczenia, niektórzy jeszcze żyli ciężko ranni, ale Niemcy nie pozwalali na pomoc i opatrunki. Wśród odważnych kobiet znalazła się p. Maria Fednar, która wraz poiła wodą ciężko rannych oraz koscielny Franciszek Wolański. W następnym dniu Niemcy pozwolili na pogrzeb. Ale też były i inne zachowania, otóż pole bitwy było łakomym kąskiem do zdobycia butów i innych sprzętów. W tej tragicznej sytuacji znaleźli się tacy – mieszkańcy jednej z zasańskich miejscowości (Bachów), którzy narażając własne życie, po bitwie zdejmowali z zabitych buty, torby, płaszcze. Niektórzy z nich zostali schwytani przez Niemców o ich dalszych losach nie mam informacji.Jak wiele różnych postaw rysuje się wśród tych, którzy zostali wciągnieni w wir wojny. Jedni wykazali się bohaterstwem, patriotyzmem, a inny tchórzostwem i prywatą. Pragnę, by tych kilkanaście strof uratowanych od zapomnienia było świadectwem tamtych tragicznych dni.
Umundurowanie i uzbrojenie 11 KDP na http://www.cytadela.aplus.pl/postac17.htm
Piotr Haszczyn
Skład osobowy 11 KDP
- Szczegóły
Obsada personalna
11 Karpackiej DP
w kampanii wrześniowej 1939 roku.
W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących oraz stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.
Kwatera Główna 11 DP Dowództwo dowódca dywizji – płk dypl. Bronisław Prugar-Ketling
dowódca piechoty dywizyjnej – wakat
dowódca artylerii dywizyjnej – płk Władysław Gruiński (dowódca 11 pal)
oficer sztabu – mjr Paweł Bole
oficer sztabu – kpt. Marian Siewiński
oficer łączności – por. Paweł Fernezy
dowódca saperów dywizyjnych - mjr Włodzimierz Kupryk
dowódca kawalerii dywizyjnej - rtm. Józef Dąbrowski
szef służby sprawiedliwości - mjr Adam Marian Szediwy
szef duszpasterstwa - kpt. ks. Walerian Święcicki
Sztab szef sztabu - ppłk dypl. Wacław Popiel
oficer informacyjny - kpt. Bronisław de Ville
oficer operacyjny - kpt. dypl. Edward Hełczyński
dowódca łączności - kpt. Stanisław Gospodarczyk
kwatermistrz – kpt. dypl. Aleksander Jedziniak
szef służby uzbrojenia – kpt. Zieliński Adam
szef służby intendentury – kpt. int. Alfred Gubrynowicz
szef sanitarny – mjr lek. Tadeusz Stefan Daszkiewicz
szef służby weterynaryjnej - kpt. Zbigniew Seweryn Wiszniewski( mjr lek. wet.Furdyna Kazimierz?)
tabory - rtm. Romaszkan Grzegorz
szef służby żandarmerii - kpt. Kugler Franciszek
kompania sztabowa - por. Stępień Teofil
48 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych dowódca – płk Walenty Nowak
I batalion - mjr Andrzej Kołodziejczyk
II batalion - mjr Tadeusz Byszewski
III batalion - ppłk Jerzy Głowacki
49 Huculski Pułk Strzelców dowódca - ppłk dypl. Karol Hodała
I batalion - mjr Eugeniusz Lityński
II batalion - mjr Michał Łapiński
III batalion - mjr Mieczysław Stecewicz
53 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych dowódca - ppłk dypl. Szymon Kocur
I batalion - mjr Stanisław Harasymow
II batalion - mjr Stanisław Młyński
III batalion - mjr Feliks Kowalski
batalion marszowy 48 pp - mjr Szymański Edward (w obronie Lwowa)
batalion marszowy 49 pp - mjr Kiknadze Irakli (3 baon w 3 pp ON w GO "Stryj")
11 Karpacki Pułk Artylerii Lekkiej dowódca - ppłk Czesław Obtułowicz (I zastępca dowódcy 11 pal)
I dywizjon armat - mjr Michał Romanowski
II dywizjon armat - mjr Kazimierz Lorenz (II zastępca dowódcy 11 pal)
III dywizjon haubic - mjr Tadeusz Ostrowicz
11 Dywizjon Artylerii Ciężkiej z plutonem taborowym nr 11 (6 pac) dowódca - mjr Zygmunt Dobrowolski
11 Batalion Saperów (Ośrodek Sapersko-Pionierski 11 DP w Stryju) dowódca – mjr Włodzimierz Kupryk
Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa Nr 11 Typ A (6 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej we Lwowie) dowódca – kpt. Tadeusz Dobiesław Hordyński
Szwadron Kawalerii Dywizyjnej (Szwadron KOP "Zaleszczyki") dowódca – rtm. Józef Dąbrowski
Kompania Kolarzy Nr 62 (49 pp)-por.Mazurek Roman
Samodzielna Kompania Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszącej Nr 62 (53 pp)-por.Terenkoczy Jan
Pluton Pieszy Żandarmerii Nr 11 (Pluton Żandarmerii Stanisławów)
Kompania Telefoniczna 11 DP (Kompania Łączności 11 DP w Stanisławowie)-por.Lichtarowicz Piotr
Pluton Łączności KG 11 DP (jak wyżej)- por.Górski Roman
Pluton Radio 11 DP (jak wyżej)
Drużyna Parku Łączności 11 DP (jak wyżej)
Kompania Asystencyjna nr 162 (48 pp)
Kompania Sanitarna nr 602 (48 pp)- mjr dr med. Bernacki Jan
Szpital Polowy Nr 602 (6 Kadra Mobilizująca 6 Szpitala Okręgowego we Lwowie)
Zespół Przeciwgazowy Nr 602 (jak wyżej)
Polowa Kolumna Dezynfekcyjno-Kąpielowa Nr 602 (jak wyżej)
Polowa Pracownia Bakteriologiczno-Chemiczna Nr 602 (jak wyżej)
Polowa Pracownia Dentystyczna Nr 602 (jak wyżej)
Dowództwo Grupy Marszowej Służb Nr 609 (Kadra 6 Dywizjonu Taborów w Jaworowie)
Dowództwo Grupy Marszowej Służb Nr 610 (jak wyżej)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 609 (48 pp)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 610 (49 pp)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 611 (53 pp)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 612 (11 pal)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 613 (Kadra 6 Dywizjonu Taborów w Jaworowie)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 614 (jak wyżej)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 615 (jak wyżej)
Kolumna Taborowa Parokonna Nr 616 (jak wyżej)
Warsztat Taborowy Parokonny Nr 609 (11 pal)
Samodzielny Patrol Meteo Nr 11 (11 pal)
Pluton Parku Uzbrojenia nr 602 (11 pal)
Park Intendentury Typ I Nr 602 (Składnica Materiału Intendenckiego Nr 18 w Stanisławowie)
Sąd Polowy Nr 11 (Dowództwo 11 DP)- kpt. aud. Szymaszkiewicz Józef
Poczta Polowa nr 117 (Dyrekcja Okręgowa Poczty i Telegrafu we Lwowie)
oprac. Piotr Haszczyn
Ciekawe linki
- Szczegóły
Prezentujemy ciekawe linki do stron internetowych związanych z gminą Krzywcza:
Strona Szkoły Podstawowej w Babicach: www.spbabice.edu.pl
Strona miejscowości Bachów: www.bachow.vel.pl
Strona Stowarzyszenia w Dolinie Sanu: http://www.wdoliniesanu.to.pl/
Restauracja Płowiecki http://www.restauracja.plowiecki.eu/
Urząd Gminy Krzywcza: http://www.ugkrzywcza.pu.pl/
Strona Szkoły Podstawowej w Krzywczay: http://spkrzywcza.republika.pl/
Publiczne Gimnazjum w Krzywczy: http://www.gimnazjumkrzywcza.republika.pl/
Serwis Informacyjny Miejscowości Chyrzyna - http://www.chyrzyna.to.pl/
Serwis Informacyjny Miejscowości Reczpol - http://www.reczpol.dbv.pl
Strona Szkoły Podstawowej w Reczpolu: http://reczpol.edu.pl/
Stowarzyszenie Przyjaciół Reczpola: http://www.reczpol.pl/
Portal Internetowy Miejscowości Reczpol: http://www.reczpol.ubf.pl/
PKS Unum BABICE - http://unum.er.pl/
Pozostałe gminy
http://www.gimpruchnik.neostrada.pl/
Bieszczady
Cmentarz Komunalny w Krzywczy - Nekropolia krzywiecka
- Szczegóły
Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci.
Od czasów, gdy pierwszy człowiek zasiedlił krzywiecką ziemię, stawał u kresu swego życia oko w oko ze śmiercią, a co za tym idzie pochówkiem ciała. Jak już wspomniano archeolodzy odkryli kurhany na Średni, które można nazwać pierwszymi na tych ziemiach cmentarzami. Wspomina się również w literaturze o kupcach w Babiej Rzece i Chyrzynie. Wiele setek lat działalność człowieka oraz niszczące siły przyrody zatarły owe miejsca pochówków naszych przodków. Także w Krzywczy znajduje się kopiec tzw. "Mogiła" usytuowany za budynkiem folwarcznym dworu (być może również w jej obrebie mały cmentarzyk), z pewnością kryje w sobie szczątki ludzkie.
W czasach chrześcijańskich zwyczajem było urządzać cmentarze wkoło kościoła. A kolatorów i zmarłych księży grzebano wewnątrz kościoła, nieraz w murze kościelnym albo bezpośrednio w ziemi, gdy nie było posadzki. W większych kościołach urządzano krypty grobowe, gdzie grzebano zacniejszych obywateli, szlachtę, możnowładztwo, biskupów. Na terenie kościoła krzywieckiego również istniały takie groby. Wspomniane jest, że podczas zniszczenia kościoła odnaleziono jeden grób, który jest w bardzo złym stanie i otwarty, nie jest podane czyj. Ówczesny proboszcz uporządkował go i prawdopodobnie usunął. Około roku 1925 zapadała się posadzka w zakrystii. Jak stwierdzają świadkowie wydobyto resztki z ok. 5 pochówków. W jednej z trumien znaleziono zegarek kieszonkowy. Prawdopodobnie z tego powodu obniżono poziom zakrystii w stosunku do kościoła. Nie jest znane również, czyje to były prochy, a zebrane szczątki zakopano na cmentarzu parafialnym. Podczas przebudowy zakrystii w latach 70 - tych zapadło się sklepienie krypty, w której były szczątki 2-3 pochówków prawdopodobnie księży [znaleziono resztki szat liturgicznych]. Tak więc pod zakrystią były dwie krypty - jedna na drugiej. Niedawno w 1989 r., podczas prac związanych z instalacją centralnego ogrzewania tuż za progiem zakrystii wydobyto czaszkę oraz zniszczone kości wraz z fragmentem fioletowej stuły. Odkrtyto również dwie krypty - jedna pod prezbiterium druga w nawie głównej. Nie są znane nazwiska wydobytych szczątków , jedno jest pewne, że były to groby kolatorów i kapłanów pochodzących z parafii. Dla zwykłych parafian do pochówków przeznaczone było miejsce wkoło kościoła. Teren ten, chciaż nieduży, do 1786 r. był używany jako cmentarz i zaspokajał potrzeby parafii. Trzeba tu zaznaczyć, że dawniej nie było zwyczaju budowania pomników, dlatego też w jednym miejscu mogło być robionych kilka pochówków. W roku 1722 cmentarz był ogrodzony płotem drewnianym poszytym słomianym daszkiem. W tym samym roku wprowadzono opłatę za grób z rekomendacji Mikołaja Frankowskiego - sołtysa i Jana Czarnieckiego - obywatela krzywieckiego, co według Konstytucji Synodalnej należało do Kościoła. W roku 1744 nie miał już żadnego ogrodzenia i nie był zamknięty, tylko od północy był obstawiony komorami. W 1775 r.cmentarz ogrodzono murem , który od góry był niedokończony. Na nim znajdowała się figura Pana naszego Jezusa Chrystusa i druga Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia. Obydwie figury zostały postawione z racji Misji Świętych odbywających się w parafii. W latach późniejszych dokończono ogrodzenie z kamieni polnych na zaprawie glinianej, częściowo wapiennej oraz zbudowano bramy wejściowe. Od gościńca kilka betonowych schodków z bramą sztachetową o słupkach z kamienia. Od bramki do kościoła chodnik ułożony z płytek. Wejście drugie od strony zachodniej również z bramką drewnianą o słupkach murowanych.Cmentarz wokół kościoła jest nieużywany od roku 1786. Naprzeciw obecnej plebanii jest drugi cmentarz poświęcony w 1786 roku przez ówczesnego proboszcza ks.Konstantego Fredrę. Wejście na cmentarz powyżej plebanii przez most nad potokiem Babia Rzeka, co dawniej nastręczało wiele kłopotów, gdyż potok ten był dość sporych rozmiarów, a wąwóz prowadzący do niego stromy i śliski, szczególnie w czasie deszczu i okresie zimy. Most ten po zawaleniu w 1932 r. naprawiono kosztem całej parafii. Również w tym roku kosztem Urzędu Gminy w Krzywczy zbudowano kostnicę , co było wynikiem uchwalenia Ustawy o Chowaniu Zmarłych. Nie była ona jednak używana przez ludność i przed kilkoma laty została rozebrana. Przed rokiem 1939 cmentarz miał powierzchnię 2 ha 48 a 67 m kwadratowych.
Na cmentarzu tym chowano wiernych zmarłych parafian obrządku rzymskokatolickiego ze wszystkich miejscowości gminy należących do parafii. Chowano również zmarłych obrządku grekokatolickiego. Prawdopodobnie po oddaniu do użytku nowej cerkwi przestano użytkować stary cmentarz grekokatolicki naprzeciw obecnej szkoły i za zgodą ówczesnego proboszcza ks. Soleckiego zaczęto chować zmarłych na użytkowanym do dziś cmentarzu.
Za cmentarzem starym znajduje się w jego przedłużeniu cmentarz nowy poświęcony przez ks.S. Lorenca proboszcza krzywieckiego w 1951 r .
Wśród licznych grobów na uwagę zasługuje zbiorowa mogiła 23 żołnierzy polskich poległych w czasie walk o Krzywczę 13 IX 1939 r. roku oraz nagrobki miejscowego ziemiaństwa: Władysława, Jadwigi i Adama Starzeńskich, Karoliny z hrabiów Humnickich Dembińskiej oraz rodziny Joczów, Bocheńskich , Romanowskich.
Chociaż do kilkunastu lat obecnym cmentarzem zarządza Urząd Gminy w Krzywczy, to prawnie był on parafialnym. Dopiero w roku 1998 r. wszystkie formalności prawne, związane z tym terenem zostały załatwione i w chwili obecnej jest on Cmentarzem Komunalnym.
Piotr Haszczyn
{gallery}stories/cmentarz_krzywcza{/gallery}
Zdjęcie miesiąca
- Szczegóły
Tu będziemy, co miesiąc prezentować ciekawe zdjęcia z mojego prywatnego archiwum.
Zdjęcie miesiąca sierpania przedstawia drużynę piłki nożnej, jaka powstała w ok. 1973 r. w Krzywczy. Od tego czasu zaczęła się historia futbolu w gminie Krzywcza.
Na zdjęciu - Stoją od lewej - Zbigniew Skubisz (I sekretarz PZPR), Ryszard Jancyszyn (Naczelnik Gminy), Wojciech Sobol, Witold Sobol, Ryszard Jamrozik, Piotr Sobol, Tadeusz Sobol, Krzysztof Gąska. W przysiadzie od lewej - Kazimierz Trojan, Zygmunt Sobol, Waldemar Jamrozik, Aleksander Sobol, Lech Sawicki.
Piotr Haszczyn
