Gdzieś w początkach roku 2020 znalazłem na niemieckim portalu aukcyjnym 17 zdjęć wykonanych w Krzywczy i Ruszelczycach w 1939. Fotografie w większości przedstawiały żołnierzy niemieckich tuż po działaniach wojennych 13 września z 11 Karpacką Dywizją Piechoty. Zdjęcia zrobiły na mnie bardzo duże wrażenie, gdyż były wykonane tuż po bitwie krzywieckiej, a inne w pierwszych tygodniach okupacji. Z tego okresu nie miałem żadnych zdjęć. Jedyny problem to cena, która wahała się od 35 do 50 euro razem to około 600 euro. Cena była główną przeszkodą, by zdjęcia stały się moją własnością, ale w przeciągu kilku miesięcy doszedłem do przekonania, że te zdjęcia musza się znaleźć w moich rękach. Nie tylko moich, ale i dla potomnych mieszkających w naszej miejscowości. Do tego przekonania doszedłem w marcu 2020 r., gdy Karol Palczak wraz z Kuratorem opracowywał koncepcję wystawy swoich obrazów w Krzywczy [Ze względu na pandemię wystawa się nie odbyła]. To pan Kurator podczas dyskusji, ukazał mi niebywałe historyczne dziedzictwo, które musi być zachowane dla następnego pokolenia.
I zdecydowałem, że trzeba kupić bez względu na cenę. Dzięki pomocy syna, który negocjował operację kupna zdjęć udało się nabyć kolekcję za cenę o wiele niższą niż pierwotnie wycenioną.
Przy okazji dowiedziałem się, że całość zdjęć została wykonana przez majora Waltera Drücka, który prawdopodobnie brał udział w działaniach wojennych i je zrobił. Być może zdjęć jest więcej, może nawet z samej bitwy, ale i te dają nowe światło na to, co działo się po działaniach wojennych w Krzywczy 13 września 1939 r.
9 zdjęć zostało zrobionych 14 września 1939 r. przed dworem w Ruszelczcach. 4 przedstawia stacjonujące wojska, a 5 uroczystość wręczenia odznaczeń [krzyży żelaznych], trzem żołnierzom i koncert orkiestry. Datowania dokonałem na postawie Pamiętnika Janiny Romanowskiej właścicielki majątku w Ruszelczyckach, która bardzo dokładnie opisuje czas od 13 do 15 IX 1939 r. 3 zdjęcia to pejzaże na dolinę Sanu, 2 budowa zasiek na Sanie oraz 2 niezwykłe zdjęcia z Krzywczy.
Jedno z nich przedstawia bliskie mi okolice, gdyż zostało wykonane w pobliżu dawnej plebanii greckokatolickiej, następnie szkoły tzw. ulica, gdzie przez wiele lat mieszkałem. Pierwotna zabudowa tego terenu zrobiła na mnie niezwykłe wrażenie.
Drugie zdjęcie jest jeszcze bardziej przejmujące. Przez wiele tygodni zastanawiałem się, gdzie jest zrobione, gdyż zabudowa zachodniej pierzei rynku była mi znana tylko częściowo. Nie zdawałem sobie sprawy, że w jej górnej części była tak gęsta zabudowa. Zdjęcie przedstawia koncert niemieckiej orkiestry przed świetlicą od strony cerkwi. Fotografia robi niesamowite wrażenie, które najprawdopodobniej została zrobiona w niedzielę. Od strony cerkwi stoi ludność ruska, na ich twarzach maluje się uśmiech, są zadowoleni, w miejscu gdzie dziś jest przystanek w kierunku Dubiecka stoi ludność polska, kilka kobiet ubranych odświętnie w gorsety na ich twarzach maluje się smutek. W oddali w grupkach żołnierze niemieccy oraz małe grupki mężczyzn przyglądających się wydarzeniu z oddali. W miejscu gdzie jest droga do p. Turka w dół znajdują się cztery domy stykające się prawie ścianami, w drzwiach stoją zapewne właściciele sklepów - Żydzi. Na drodze przed cerkwią stoi ciężarówka, która być może za chwilę ruszy zbierać Żydów, by ich rozstrzelać na krzywieckim wzgórzu. Wiele na to wskazuje, że zdjęcie zostało wykonane 17 IX 1939 r., kiedy dokonano mordu na Żydach. Zdjęcie prawdziwa perełka.
Dziś patrząc z perspektywy czasu czuję satysfakcję, że dokonałem właściwego wyboru, i warto było wydać dość sporą sumę pieniędzy, żeby cieszyć się wrażeniami estetycznymi uwiecznionymi na zdjęciach. Mam nadzieję, że kiedyś uda się wydać album, by i inni mogli cieszyć się kolekcją majora Waltera Drücka.
Piotr Haszczyn [listopad 2020]
Zapraszamy na blog - http://krzywcza.blogspot.com/
